Afrikaanse kerkleiers se versuim om hul lidmate behoorlik in te lig

Daar is heelwat faktore wat ‘n wesenlike invloed het op mense se idees aangaande godsdiens, spiritualiteit, die politiek en die wetenskap. Behalwe die moontlike invloed van mense se vrye wilsbesluite en oorgeërfde genetiese faktore, het uiterlike invloede soos groepsdruk, godsdiensleiers, politici en die hoofstroommedia, ook ‘n bepalende invloed op mense se lewensuitkyke. Baie Afrikaanssprekende mense luister na en lees gereeld die sienings van joernaliste van Afrikaanse dagblaaie, kommentators op TV en op radiostasies, predikante en prominente politici. Hul denke en dade word dus tot ‘n groot mate beïnvloed deur hierdie meningsvormers se lewensfilosofieë en ideologieë. Watter voor- en nadele het die godsdienstige en politieke idees wat veral predikante en kerkleiers vir baie jare verkondig het – of wat hulle versuim het om te verkondig, uiteindelik vir die meeste Suid-Afrikaners ingehou?

Bykans eenhonderd jaar gelede was daar kort na die Tweede Vryheidsoorlog, relatief min nie-blankes binne die gewese Boererepublieke en binne die ou Britse kolonies in Suidelike Afrika. Blankes het sedertdien toenemend gebruikgemaak van goedkoop nie-blanke arbeid. Dit was veral die landbou- en mynbedryf wat heelwat baatgevind het by die gebruikmaking van nie-blanke i.p.v. blanke arbeid. Hul hebsugtige najaag van finansiële winste het dikwels gepaardgegaan met die betaal van so min as moontlik salarisse vir die maksimum hoeveelheid arbeid. Hierdie ekonomiese strategie het op die kort termyn heelwat ekonomiese groei en tegnologiese vooruitgang vir die land ingehou. Die gepaardgaande verryking van mynbase en sommige blanke boere, moet ook nie uit die oog verloor word nie. Op die lang termyn het hierdie ekonomiese bestel egter daartoe aanleiding gegee dat duisende nie-blankes naderhand gewoon en gewerk het binne die ou Republiek van Suid-Afrika, sonder dat hulle dieselfde politieke regte as die blankes geniet het.

Terwyl Oosterse gelowe soos o.a. Hindoeïsme en Boeddhisme, hebsug en die najaag van aardse rykdomme as struikelblokke op die weg na verlossing (moksha of Nirvana) beskou, was dit nog nooit een van die hoofprioriteite van die georganiseerde Christendom om hul lidmate voldoende hierteen te waarsku nie. Dit is welbekend dat die Rooms-Katolieke Kerk ontsaglike rykdomme (bloedgeld) deur die jare versamel het, waarvan honderde massiewe katedrale, genoegsame getuienis is. Baie Calviniste was ywerige ondersteuners van die najaag van wins. Heelwat predikante van die ou Afrikaanse driesuster kerke het verplig gevoel om hul lidmate te waarsku teen sg. sondes van die vlees – “sondes” wat meer van toepassing was op seksualiteit as op winsbejag en die gepaardgaande misbruik van ander mense se goedkoop arbeid! Ongelukkig het hulle versuim om hul lidmate attent te maak op die toekomstige gevare wat die bogenoemde ekonomiese stelsel uiteindelik vir hul nageslag sou inhou.

Die meeste Afrikaanse kerkleiers het meer as 20 jaar gelede, nog boonop versuim om aan hul kerklidmate te verduidelik in watter opsigte die beleid van Apartheid en die toepassing daarvan, immoreel was. Hulle het nié die onderdrukking van een bevolkingsgroep deur ‘n ander, pertinent veroordeel nie. Die verskil tussen Klein Apartheid en Groot Apartheid is nooit voldoende aan kerklidmate verduidelik nie. Klein Apartheid was die gevolg daarvan dat miljoene swart arbeiders teenwoordig was binne “blank-beheerde” Suid-Afrika, sonder dat hulle dieselfde publieke geriewe as blankes kon gebruik en sonder dat hulle dieselfde politieke regte as blankes geniet het. Groot Apartheid is die volledige geografiese skeiding tussen bevolkingsgroepe, waarvolgens elke bevolkingsgroep in hul eie volkstaat woon en werk, met ‘n regering bestaande uit slegs lede van hul eie bevolkingsgroep. In laasgenoemde geval is daar dus géén lede van ‘n ander bevolkingsgroep in ‘n volkstaat teenwoordig wat onderdruk kan word nie. Nugter alleen weet in watter opsigte Groot Apartheid “onbybels” of “onchristelik” kan wees! Sommige “polities-linksgesinde” kerkleiers en teoloë het besef dat Groot Apartheid nié teenstrydig is met enige van die drie ekumeniese of “Drie Formuliere van Eenheid” geloofsbelydenisse van die driesuster kerke nie. Daarom is besluit om ‘n bykomende geloofsbelydenis, nl. die Belydenis van Belhar, op te stel. Die Belydenis van Belhar het veral betrekking op die verhoudings tussen bevolkingsgroepe en daarom verpolitiseer dit op ‘n manier die “evangeliese boodskap” van Protestantisme. Hedendaagse pogings om hierdie belydenis meer aanvaarbaar te maak binne die tradisioneel “blanke” NG Kerk, kan heel waarskynlik lei tot ‘n verdere uittog en vervreemding van baie blanke lidmate.

Vir etlike jare het baie blankes hulself as verhewe bo en “slimmer” as nie-blankes beskou. Hulle het beweer dat nie-blankes nog nie “gereed” was vir blankes se demokratiese politieke stelsel nie en was bevrees dat die verskaffing van gelyke regte aan nie-blankes, tot die ondergang van hul “blanke” beskawing sou lei. Baie blankes het gerieflikheidshalwe verkies om vir eers van ‘n moontlike toekomstige dilemma te vergeet en om nog voortdurend nie-blanke arbeid op hul plase, in myne en in hul huise te gebruik. In plaas daarvan dat blankes onbepaald voortgegaan het met die onderdrukking van die meerderheid nie-blankes of om swartmense aan te moedig om na hul eie onafhanklike tuislande te gaan, het hierdie situasie die uiteindelike ANC bewindsoorname in 1994 voorafgegaan. 

Hoe is dit moontlik dat ‘n boek, die Bybel, wat na bewering deur die Alwyse Skepper van die Heelal aan mense geopenbaar is; asook Geloofsbelydenisse, predikante en pastore, nié aan Afrikaanse Christene duidelike riglyne kon verskaf in verband met die korrekte optrede teenoor mense van ander bevolkingsgroepe nie? Indien heelwat Afrikaanse kerkleiers egter meer as 60 jaar gelede hul lidmate gewaarsku het teen die moontlike toekomstige probleme wat die gebruikmaking van goedkoop nie-blanke arbeid vir hulle inhou, sou ons nié vandag die probleem gehad het van ‘n minderheid blankes wat onderdruk word deur ‘n swart meerderheidsregering nie. Die versuim van kerkleiers om hul lidmate behoorlik hieroor in te lig, het dus indirek gelei tot die geleidelike verdwyning van Afrikaners se eiesoortige lewenswyse, waardes, taal en kultuur.

Multinasionale maatskappye het veral die afgelope dekades toenemend belanggestel in Afrika en het al heelwat gebaat by die verkryging van Afrika se minerale rykdomme. Die Oppenheimer-familie het jare gelede die meer “liberale” partye soos o.a. die ou PFP/DP, ondersteun in hul strewe na die inwerkingstelling van “een-mens-een-stem” in Suid-Afrika. Ek het as kind dikwels gewonder waarom baie super ryk mense gestrewe het na ‘n situasie waarbinne hul eie geld en eiendomme moontlik gekonfiskeer kon word deur ‘n toekomstige sosialistiese “swart” regering. Óf hulle was “dom”, óf werklikwaar bekommerd oor die welstand van die meeste swartmense, óf hulle het in ‘n toekomstige swart meerderheidsregering, nuwe besigheidsmoontlikhede gesien waardeur hulle hulself nog verder kon verryk. Ek sien alreeds in my geestesoog hoe die skatryk Harry Oppenheimer gedurende die ou Suid-Afrika in trane uitbars terwyl hy verby ‘n swart township in sy spogmotor ry en die ellende daar waarneem!

Sekere prominente besighede geniet deesdae belangrike voordele in ‘n land wat deur ‘n hoofsaaklik “swart” regering regeer word – voordele wat hulle nié kon geniet onder byvoorbeeld die bewind van die “halsstarrige” dr. Verwoerd nie. Vervolgens is die minerale rykdomme van Suid-Afrika meer geredelik bekom deur internasionale mynmaatskappye soos o.a. Anglo American en De Beers, met die gepaardgaande suurwaterprobleme wat as gevolg daarvan ontstaan het. Hierdie maatskappye maak ook nog steeds gebruik van goedkoop swart arbeid – arbeid wat indirek aanleiding gee tot die verdere toename in swart bevolkingsgetalle. Grondonteiening is ook ‘n belangrike deel van die groter strategie van sekere geldbelange. Hulle is deeglik bewus daarvan dat heelwat van die nuwe “opkomende” swart boere nié in staat is om die plase suksesvol te bedryf nie. Nadat die plase dan uiteindelik in krotbuurtes verval, kan die plase goedkoop deur geldmagnate opgekoop word.

Internasionale geldbelange leen geweldige hoeveelhede geld aan Afrika-lande om dan kwansuis die Afrikane te help om hul lande “op te bou”. Konsessies word dan deur korrupte Afrika-regerings in ruil daarvoor, aan daardie belange toegestaan. As gevolg van nepotisme, korrupsie en die wanaanwending van die geld, word Afrika-regeringsamptenare dikwels “nie-amptelike” marionette van daardie geldbelange. Daarna volg die verdere verryking van die korrupte swart elite, die verarming van die meeste ander swartmense en natuurlik die toename in winste van multinasionale maatskappye.

Korrupte ANC regeringsleiers het die afgelope 20 jaar hulself verryk ten koste van die welstand van die meeste inwoners van hierdie land. Prof. Sampie Terreblanche adresseer meer breedvoerig in sy boek, “Verdeelde land”, die samewerking tussen die ANC regering en internasionale geldbelange; asook toenemende gapings tussen die super ryk elite en die armste Suid-Afrikaners. Hy voorspel dat die gapings die volgende 20 jaar gaan eskaleer! Ongelukkig is dit so dat in die meeste Afrikalande, óú korrupte regerings gereeld deur nuwe korrupte regerings vervang word. Politici wat nuut op die toneel verskyn, gee dikwels voor dat húlle, anders as die huidige regering, werklikwaar bekommerd is oor die welsyn van behoeftiges. Nadat hulle die bewind oorgeneem het, vergroot die gapings tussen die super ryk elite en die armste mense. Julius Malema se eie rykdomme aan die een kant en sy mooiklinkende besware teen ryk witmense aan die ander kant, is ‘n goeie voorbeeld hiervan.

In plaas daarvan dat kerklidmate ingelig word oor die wandade van internasionale geldmagnate en maniere waarop hulle met korrupte ANC regeringsamptenare saamwerk, luister hulle na ‘n alewige gesanik oor die gevare en “sondes” van pornografie, homoseksuele dade en ongetroude paartjies wat saamwoon. Sodoende funksioneer kerke as weerligafleiers deurdat hulle hul lidmate se aandag fokus op minder belangrike “probleme”. Dit is welbekend dat die Afrikaner Broederbond (AB) in die verlede ‘n groot invloed gehad het op die besluite van beide die ou Nasionale Party regering én van die sinodes van die Afrikaanse driesuster kerke. Terwyl die AB in die vroeë dekades van die vorige eeu gestig is met die hoofdoel om die belange van die Afrikanervolk en die Christendom te bevorder, het dit gaandeweg ontaard in ‘n organisasie waarvan baie lede mekaar bevoordeel het ten koste van hul mede-Afrikaners. Dit was vir baie van hulle finansieel méér winsgewend om met sekere magtige geldbelange saam te werk, in plaas daarvan om op beginselbasis teen hierdie belange weerstand te bied.

Sommige Suid-Afrikaanse predikante, pastore en kerkleiers, poog om hul volgelinge gerus te stel met die storie waarvolgens God méér magtig is as beide die ANC regering én die toenemende probleme in die land en dat hulle op Hom moet vertrou om uiteindelik die grootste probleme op te los. Hierdie valse hoop weerhou baie Christene daarvan om die realiteite van die land behoorlik te begryp en gevolglik hulle en hulle naasbestaandes se lewens beter te beplan. Deur aan die een kant gelowiges gerus te stel deur hulle aan hul verbeelde God se genade te herinner, en aan die ander kant hul aandag te fokus op die bogenoemde “sondes”, word hulle ontmoedig om die ware oorsake van hul probleme voldoende te begryp en op te los. As gevolg van jarelange misleiding deur veral baie predikante, joernaliste, politici en akademici, is die meerderheid Afrikaanssprekende mense deesdae onbewus van die gevare van magtige, multinasionale geldbelange en van moreel-aanvaarbare, behoorlike optredes teenoor mense wat aan ander bevolkingsgroepe behoort. Hulle sal heel waarskynlik in die toekoms in toenemende mate wegbeweeg vanaf hul tradisionele Calvinistiese waardes – namate die kerke irrelevant word en verpolitiseer as gevolg van die aanvaarding van o.a. die Belydenis van Belhar. Sodoende sal baie van hulle uiteindelik óf emigreer, óf in Suid-Afrika aanbly en wegbeweeg vanaf hul tradisies en kultuur om voortaan te fokus op oorlewing en die verkryging van aardse rykdomme binne ‘n “Azanië” wat elke dag toenemend “afrikaniseer”.